SIDEBAR
»
S
I
D
E
B
A
R
«
Ciutat Morta (“Morta Urbo”)
gen. 21st, 2015 by Jepibo

Potenco: kio ĝi estas kaj kiel ĝi agas. Jen kruda ekzemplo. — Rekomendinda legado: The Lucifer Effect: Understanding How Good People Turn Evil, de Phil Zimbardo (Random House, 2007).

Ne forlasi malnovajn vojojn pro novajn
abr. 14th, 2011 by Jepibo

Mare bonobo amb el seu petit

La hebrea popolo perdis sian lingvon dum la kvindek jaroj de ekzilo babilona. Tion mi ja sciis de antaŭ multe da tempo; mi aŭdis ĝin de iu instruisto. Tial, kiam antaŭ ne multe mi trovis en iu artikolo citaĵon asertantan alian eblon, mi forĵetis ĝin indigne. Laŭ la orientalisto Carl Brockelmann, hebreoj konservis sian lingvon dum la kaptado babilona kaj ili ne perdis ĝin ĝis komence de la epoko helenistika; la judoj de Palestino, favore al la aramea; tiuj de la diasporo, al la helena.

Kompreneble, mi tute ne kredis tiun informon: indis nek fari al si la penon provi ĝin. Sed kio pli gravas, estas ke la unuan ideon mi estis akceptinta tiel malmulte pripensinte kiel nun mi forĵetis la duan. La opinio de instruisto, pri kiu mi eĉ ne memoras, falis sur menson liberan je antaŭjuĝoj, kie tiu prunteprenita opinio estis iĝinta antaŭjuĝo, kaj nun tiu antaŭjuĝo defendis sin puŝante min forĵeti alternativon sen permesi al mi eĉ preni ĝin en konsideron.

La homa cerbo evoluis por teni nin vivaj en ĝangalo; ĝi tute ne estis konceptita por la moderna vivo. En tiaj kondiĉoj, en kiuj oni funkcias pere de procedo de provo kaj eraro, kaj kie la eraron oni ofte devas pagi per la vivo, la menso evoluis por ne elmeti sin al la risko serĉi aventurojn. Tiu malnova meĥanismo de postvivado nun obstinigas nin en niaj antaŭjuĝoj, en nia senscio.

Historio duoble forgesita
març 14th, 2011 by Jepibo

La jaron 1887, en Varsovio, Doktoro Esperanto — pseŭdonimo de la oftalmologo Lejzer Ludwik Zamenhof — eldonis projekton de helpa lingvo internacia, kaj tiu lingvo diskoniĝis tra Eŭropo en epoko de profundaj ŝanĝoj politikaj, ekonomiaj, sociaj, lingvaj kaj artaj. Al Katalunujo alvenis malfrue, sed kun forto; ĝi penetris ĉiujn sociajn tavolojn kaj ĝi gajnis aliĝintojn tiel rimarkindaj kiel Andreu Nin aŭ Carles Riba. La unuaj provoj entreprenitaj fare de disaj esperantistaj aŭtodidaktoj transiris, je la komenco de la 20-a jarcento, al la unuaj kursoj kaj grupoj organizitaj.

La Historio de Esperanto en la Kataluna Landaro, eldonita far la Kataluna Esperanto-Asocio, kunigas diversajn artikolojn pri la kataluna esperantista movado de la originoj ĝis la starigo de la diktaturo de la ega genocidulo Franco, kritika etapo kiu markis same la historion de la esperantismo kiel tiun de Katalunujo. La verko ne pretendas esti kompleta kaj ekvilibrigita raporto pri la kataluna esperantismo, sed reprenas kaj por la studema kaj por la ĝenerala publiko parton de nia historio kiu tradicie ne vekis la intereson de la esploristoj, sendube pro la duobla minoritata kondiĉo de la esperantismo kataluna: ĉar kataluna kaj ĉar esperantista.

Ĉi tiu volumo estas la tria kiun la historiisto Francesc Poblet eldonas pri Esperanto en nia lando; al ĝi antaŭis La komenca esperanto-movado en Katalunio kaj La Universala Kongreso de Esperanto en Barcelono.  Kiel tiuj, la Historio de Esperanto en la Kataluna Landaro estas dulingva, en la kataluna kaj en Esperanto; sed dum en la antaŭa Poblet estis la sola aŭtoro, ĉi tie li aperas kiel kunordiganto, apud Hèctor Alòs kaj dekduo da pliaj kunlaborantoj. La artikoloj inkluditaj en la libro prezentiĝas en tri sekcioj. La laŭtemaj studoj traktas inter aliaj temoj la rilatojn kun la anarkiismo, la travivaĵojn de Kataluna Esperantisto — la organo de la  kataluna esperantismo —, la Katalunan Kongreson de Vinaròs aŭ la uzon de Esperanto dum la milito de Hispanio. La lokaj studoj temas pri organizaĵoj de Barcelono, Valencio aŭ Majorko, sed ankaŭ de Maó, de Vendrell aŭ de Ceret (Vallespir),  kie naskiĝas la unua esperantista grupo de nacia amplekso. La biografiaj studoj estas dediĉitaj al movadanoj kiel la verkisto Frederic Pujulà, la folkloristo Joan Amades, la pedagogo kaj filologo Delfí Dalmau, la pastro Joan Font kaj la filologo kaj orientalisto Joan Mascaró.

Vehiklo de internacia komuniko kiel la dekuma metra sistemo por la konservativuloj, ilo de kunordigo por la laborista internaciismo, garantio de demokratio por la lingvaj minoritatoj…, la propono de universala frateco starigita fare de modesta okulisto de orienta Eŭropo allogis ĉiujn en la epoko de pli granda organiziĝo de la laborista movado; la 2-a Mondmilito prokrastis ambaŭ sonĝojn, la socian kaj la internaciistan.

Teknika slipo:
Kunordigantoj: Francesc Poblet i Feijoo, Hèctor Alòs i Font
Aŭtoroj: Elisabet Abeyà i Lafontana, Ferran Aisa i Pàmpols, Jean Amouroux, Dani Cortijo Astudillo, Toño del Barrio, Joan Inglada i Roig, Ulrich Lins, Xavier Margais i Basi, Pedro M. Martín Burutxaga, Abel Montagut i Masip, Llibert Puig i Gandia, Jordi Solé i Camardons.
Kompleta titolo: Història de l’esperanto als Països Catalans. Recull d’articles / Historio de Esperanto en la Kataluna Landaro. Artikolkolekto
Eldonejo: ESPERANTO*CAT (Associació Catalana d’Esperanto / Kataluna Esperanto-Asocio)
Jaro: 2010
Paĝoj: 470 (5-244, en la kataluna; 245-468, en esperanto)

Recenzo publikigita en la revuo L’Accent 183 (28/7–10/8/2010), en la kataluna.
Esperantigis Darío Rodríguez López de Silva (koran dankon, kara amiko).

La jaron 1887, en Varsovio, Doktoro Esperanto – pseŭdonimo de la oftalmologo Lejzer Ludwik Zamenhof – eldonis projekton de helpa lingvo internacia, kaj tiu lingvo diskoniĝis tra Eŭropo en epoko de profundaj ŝanĝoj politikaj, ekonomiaj, sociaj, lingvaj kaj artaj. Al nia lando alvenis malfrue, sed kun forto; ĝi penetris ĉiujn sociajn tavolojn kaj ĝi gajnis aliĝintojn tiel rimarkindaj kiel Andreu Nin aŭ Carles Riba. La unuaj provoj entreprenitaj fare de disaj esperantistaj aŭtodidaktoj transiris, je la komenco de la 20a jarcento, al la unuaj kursoj kaj grupoj organizitaj.
La Historio de Esperanto en la Kataluna Landaro, eldonita far la Kataluna Esperanto-Asocio  (http://www.Esperanto.cat/), kunigas diversajn artikolojn pri la kataluna esperantista movado de la originoj ĝis la starigo de la diktaturo de la ega genocidulo Franco, kritika etapo kiu markis same la historion de la esperantismo kiel tiun de nia lando.
La verko ne pretendas esti kompleta kaj ekvilibrigita interrilato de la kataluna esperantismo, sed reprenas kaj por la studema kaj por la ĝenerala publiko parton de nia historio kiu tradicie ne vekis la intereson de la esploristoj, sendube pro la duobla minoritata kondiĉo de la esperantismo kataluna: ĉar kataluna kaj ĉar esperantista.
Ĉi tiu volumo estas la tria kiun la historiisto Francesc Poblet eldonas pri Esperanto en nia lando; al ĝi antaŭis “La komenca esperanto-movado en Katalunio” kaj “La Universala Kongreso de Esperanto en Barcelono”.  Kiel tiuj, la Historio de Esperanto en la Kataluna Landaro estas dulingva, en la kataluna kaj en Esperanto; sed dum en la antaŭa Poblet estis la sola aŭtoro, ĉi tie li aperas kiel kunordiganto, apud Hèctor Alòs kaj dekduo da pliaj kunlaborantoj. La artikoloj inkluditaj en la libro prezentiĝas en tri sekcioj. La laŭtemaj studoj traktas inter aliaj temoj la rilatojn kun la anarkiismo, la travivaĵojn de Kataluna Esperantisto – la organo de la kataluna esperantismo (http://esperanto.cat/c/ke.htm)-, la Katalunan Kongreson de Vinaròs aŭ la uzon de Esperanto dum la milito de Hispanio.
La lokaj studoj temas pri organizaĵoj de Barcelono, Valencio aŭ Majorko, sed ankaŭ de Maó, de Vendrell aŭ de Ceret (Vallespir),  kie naskiĝas la unua esperantista grupo de nacia amplekso. La biografiaj studoj estas dediĉitaj al movadanoj kiel la verkisto Frederic Pujulà, la folkloristo Joan Amades, la pedagogo kaj filologo Delfí Dalmau, la pastro Joan Font kaj la filologo kaj orientalisto Joan Mascaró.
Vehiklo de internacia komuniko kiel la dekuma metra sistemo por la konservativuloj, ilo de kunordigo por la laborista internaciismo, garantio de demokratio por la lingvaj minoritatoj…, la propono de universala frateco starigita fare de modesta okulisto de orienta Eŭropo allogis ĉiujn en la epoko de pli granda organiziĝo de la laborista movado; la 2a Mondmilito prokrastis ambaŭ sonĝojn, la socian kaj la internaciistan.
Teknika slipo:
Kunordigantoj: Francesc Poblet i Feijoo, Hèctor Alòs i Font.
Aŭtoroj: Elisabet Abeyà i Lafontana, Ferran Aisa i Pàmpols, Jean Amouroux, Dani Cortijo Astudillo, Toño del Barrio, Joan Inglada i Roig, Ulrich Lins, Xavier Margais i Basi, Pedro M. Martín Burutxaga, Abel Montagut i Masip, Llibert Puig i Gandia, Jordi Solé i Camardons.
Kompleta titolo: Historio de Esperanto en la Kataluna Landaro. Artikolkolekto.
Eldonejo: Kataluna Esperanto-Asocio
Jaro: 2010
Paĝoj: 470 (5-244, en la kataluna; 245-468, en esperanto)

Esprimlibereco
febr. 18th, 2011 by Jepibo

Magna profecto est gloria nationis cathalanae diebus nostris
gen. 21st, 2011 by Jepibo

Magna profecto est gloria nationis cathalanae diebus nostris: papa cathalanus, rex Aragonum et Siciliae cathalanus; vicecancellarius cathalanus; capitaneus Ecclesiae cathalanus.
“Grandas la gloro de la kataluna nacio en niaj tagoj: la papo katalunas; la reĝo de Aragono kaj de Sicilio katalunas; la vickanceliero katalunas; la kapitano de la eklezio katalunas.”
Tiaj vortoj, per kiuj Alfons de Borja, okaze de lia alveno al la pontifika trono, priskribis la situacion de hegemonio de nia nacio en lia tempoj hodiaŭ taŭgas al ni por ke ni feliĉu, ke Youtube ekfunkciigis sian version en la kataluna.

Youtube en la kataluna lingvo

Ke aliaj maltrankviliĝu per bagateloj kiel permesi unu tagon jare, ke la senatanoj de la kolonioj povu uzi en la Senato de la metropolo la lingvojn proprajn de tiuj landoj, kiujn en teorio ili reprezentas. Tio tute ne gravas; kio vere gravas, estas ke Youtube jam funkcias en la kataluna: “Grandas la gloro de la kataluna nacio en niaj tagoj.”

Teroristo kiu? Demokratio kie?
oct. 4th, 2010 by Jepibo

Ekde la nula horo, la ĉeesto de polico en Valencio estis troa dum la tuta tago, kiun la laborĉesigo daŭris. Kiam ĉirkaŭ la unua kaj duono ni alvenis kun kelkajn gekunsindikatanoj de Sindikata Laborista Kunordigantaro (COS, laŭ la siglo en la kataluna) al Merkavalencio, la “festo” jam estis komenciĝinta: estis du vunditoj; unu el ili, kuŝanta sur la tero, atendis ambulancon. Merkavalencio estas la plej grava loĝistika platformo kaj pogranda komerco-centro en Valencilando. Mi ne vidis kion la polico estis farinta por rompi la ripojn al tiu homo, sed mi ja povas atesti, ke de la momento, kiam mi ĉeestis, la perforto estis la nepra; mi ne diras ke en iu momento policano ne batis kun la klabeto, sed ĝi estis la escepto. La perforto manifestiĝis esence per puŝoj. Iuj homoj, enuaj de senaktiveco, forlasadis la strikpostenon, kaj venis momento, en kiu tiu estis iĝinta tiom maldensa, ke la polico kuraĝis ĵeti sin sur nin kaj malfermi vojon al la kamionoj, kiuj vicatendis. Tiu estis la momento kun pli da streĉiteco: la policanoj puŝis por retroirigi nin kaj ni puŝis por teni niajn poziciojn.
carrega4Je la dekdua tagmeze, iuj el ni strikantoj estis koncentriĝintaj antaŭ la pordo de la urbodomo, de kie marŝis al la strato de Kristoforo Kolumbo. Kiam ni alvenis tien, ni renkontis la kolonon de strikantoj, kiu venis de la strikpostenoj en Benimaklet’ kaj la fakultatoj. La spontanea manifestacio sekvis Kolumbostraton en la direkto al Ŝativostrato, sed antaŭ ol alveni tien la polico de la hispana guberniestro Rikardo Peralta haltigis nin kaj ĉirkaŭis la antaŭan parton de la manifestacio cele al la apartigo de la resto. Iu vulgarigilo parolis pri « frontadoj » kaj asertis ke « flugis seĝo kaj kelkaj boteloj » antaŭ la impeto de la polico. Oni ne povas paroli pri frontadoj, kiam tute armitaj policanoj impetas kontraŭ pacan marŝon de senarmaj manifestaciantoj. La impeto ne ŝuldiĝis al ia “provoko”, sed al la instrukcioj, kiujn la polico havis. Poste, komenciĝinte la “bastondanco”, iuj manifestaciantoj provis defendi sin kiel ili povis. Mi vidis neniun flugan seĝon, sed mi memoras, ke manifestacianto uzis sian biciklon por protekti de klabetbatoj. La impeto estis brutala kaj sen ia antaŭa provoko.

La koncentriĝo en la centron de Valencio de strikantoj de la diversaj strikpostenoj venantaj de ĉiuj direktoj estis forminta spontanean manifestacion ĉe kies fronto iris la elementojn plej aktivajn, konsciiĝintaj kaj politikiĝintaj, tio estas la gejunuloj de la sendependista maldekstrularo.  Do temis pri sendependista manifestacio tra la stratoj de Valencio je la horo, kiam ĵurnalistoj serĉas desperaj bildojn por la tagmeza informa bulteno. Kaj tion oni devis rapide malhelpi ĉiakoste.
Impeto de la polico en Kolumbostrato en ValencioEn “organizita” manifestacio, ĉe la antaŭa parto estus irintaj la instituciaj sindikatoj (CCOO, UGT, USO); la sendependistoj, akceptante la marĝena stato, kiun oni trudas al ni, ni irus ĉe la finon. Tio nin faras nevideblaj, ĉar la fotraportistoj nur fotas la antaŭan parton, sed en la manifestacio de pasintmerkrede ni sendependistoj estis tiuj, kiuj iris ĉe la antaŭa parto kaj ni estis tro videblaj.  Tial la polico diserigis la manifestacion per la kontuzado, per kiu ĝi faris.
La 8-an de julio, dum striko de publikaj funkciuloj, alia marŝo trairis senprobleme la saman itineron.  Tiam estis tre videblaj flagetoj de la instituciaj sindikatoj portataj de iliaj liberigitoj; tamen pasintmerkrede videblis multe da kunstelaj flagoj (kataluna sendependista flago) kaj flagetoj de alternativaj sindikatoj.
Ni suferis subpremon, sed ankaŭ ni havis okazon sperti klasan solidarecon de la gekompanoj de ceteraj sindikatoj. En la marŝo ni ĉiuj iris kune; la provo apartigi la antaŭan parton de la resto de la manifestacio per kordono da policanoj fiaskis danke al la kuraĝo de la homoj, kiuj venis poste kaj kiuj trapasis ĝin. Unu el la bildoj, kiun mi memoras de la impeto, estas tiu de freneza tumultpolicano, kiu kuris kien mi estis, svingante la klabeton en unu mano kaj flageton de Laboristaj Komisionoj (CCOO, laŭ la siglo en la hispana) en la alia, sendube trofeo rabita al unu el siaj viktimoj.
Unu horo poste ni iris al la ĉefa policejo de la okupacia hispana polico por interesiĝi pri la arestitoj. Tie ni trovis ne nur homojn de Alerta Solidària (kataluna sendependista kontraŭsubprema platformo) kaj sendependistajn aktivulojn, sed ankaŭ homojn de bazo de aliaj sindikatoj, eĉ hispanaj instituciaj sindikatoj. Ankaŭ tie ni estis atake persekutataj de la polico. Veterana aktivulino de PSOE kaj UGT ekkriis indignoplena: « ¡Como en tiempos de Franco! » (“Same kiel dum la diktaturo de Franko!”). Dum la lastaj tridek jaroj subpremon ne travivis la homoj de instituciaj partioj kaj sindikatoj, sed ĉiufoje falas pli ofte la masko de la hispana “demokratio” kaj ĉiam pli malfacilas al oni fermi siajn okulojn antaŭ tio.
bitlletEĉ se tiel, mi ankoraŭ trovis, dum la manifestacio de la vespero, veteranan aktivulon de Komisionoj, kiu provis. Mi proponis al li la COS-an bultenon specialan por la striko kaj flugfolion de la sendependista maldekstrularo; li rifuzis dirante, ke li estis CCOO-ano. « Ha!, do mi havas pli bonan aĵon por vi, » kaj mi proponis al li kvincenteŭran monbileton kiel tiu en la foto. « Mi ne konsentas, » li diris. Mi reproponis al li la bultenon: « Ĉu vi ne volas koni nin? — Ne. » Sed la trompo vanuadas, kaj la bazoj de CCOO kaj UGT ekrimarkas la perfidon de siaj burokratoj, zorgantaj nur pri la certigo de sian propran sinekuron, kontraŭ la malavareco de tiuj samaj bazoj, kiuj formis strikpostenojn kaj elmetis sin al la klabetoj, por la estonto de siaj gefiloj kaj de la gefiloj de ĉiuj.

Fermita pro striko
set. 28th, 2010 by Jepibo

VG_29S

La ĉarmo de la potenco
jul. 30th, 2010 by Jepibo

En la lasta kvinona de la antaŭa jarcento, la reserĉadoj de skipo de neŭrofiziologoj de la Universitato de Parmo kondukis al la malkovro de la spegulneŭronoj, responsaj de lernado de novaj kondutoj pere de imitado kaj empatio. La neŭrologo Vilayanur S. Ramachandran diris pri tiu malkovro:

La spegulneŭronoj reprezentas por la psikologio tion, kion la DNA signifis por la biologio, ĉar ili havigas unuigan kadron kaj helpas ekspliki serion da mensaj kapabloj, kiuj ĝis nun restis misteraj kaj nealireblaj al eksperimentoj.

Laŭlonge de la evoluo, la apero de la spegulneŭronoj estigis problemon: la neŭran bruon, kiun ili rezultigas. Se la menso de ĉiu reflektis same la mensojn de ĉiuj, oni dronus en tajdoj de empatio, kiujn oni kontinue ricevadis de ĉie. La biologio improvizis solvon al tiu problemo: testosterono. Ĉi tiu hormono helpas starigi kategoriojn, tio estas hierarĥio. Danke al testosterono, unu menso agas kiel ĉefa ricevilo kaj transmisiilo; ceteraj subordiĝas al ĝi. La avantaĝo estas, ke la laboro per skipoj estas pli efika; la malavantaĝo, ke iam-tiam nepras revalidigi la hierarĥion, kaj la ununura maniero estas pere de elmontroj de forto. La ago de tiuj du elementoj — spegulneŭronoj kaj testosterono — eksplikas nian konduton en socio: la fascinon, kiun potenco efektivigas.

NeŭronoKomence de la sesdeka jardeko, la socia psikologo Stanley Milgram realigis eksperimenton pri amplekso de obeado al aŭtoritato (“Behavioral study of obedience”, Journal of Abnormal and Social Psychology 67, 1963, p. 391-398). Li petis volontulojn por studo pri efikeco de punoj en lernado. Oni formis parojn da volontuloj; lotis inter la anoj de ĉiu paro pri la roloj de instruanto kaj disĉiplo, kaj ĉiu el ili instalis sin en apudan ĉambron. De sia pozicio, la instruanto vidis la disĉiplon, kiu sidis ligita al ilo por transmisii elektrajn malŝarĝojn, kaj li havis antaŭ si butonon aplikontan la malŝarĝon kaj turno-komandilon reguligontan la tension. La instruanto devis legi liston de paroj da vortoj; poste nur legis la unuan vorton de ĉiu paro kaj li proponis al la disĉiplo kvar eblojn. Se la disĉiplo trafis ĝin, oni pasis al la sekva paro; se ne, li ricevis elektran malŝarĝon. La unua malŝarĝo estis de 15 voltoj; se la disĉiplo plu eraris la instruanton devis pliigadi la tension po 15 voltoj; la maksimumo estis 450 voltoj. Laŭmezure, kiel la eksperimento antaŭeniris, la doloraj krioj de la disĉiplo pliintensiĝis. Foje la instruanto hezitis, rigardis la eksperimentanton kaj manifestis la deziron interrompi la eksperimenton, sed la eksperimentanto havis stimulan frazaron surprize efikan: “bonvolu plui”, “la eksperimento postulas, ke vi pluu”, “nepras, ke vi pluu”, “vi ne havas elekton: vi devas plui”. Po du el tri subjektoj eĉ pliigis la volto-kvanto ĝis la maksimumo. Preskaŭ ĉiuj montris reagojn de forta angoro; ili insultis la eksperimentanton, tremis kaj ŝvitis. Sed ili obeis. La rolon de disĉiplo, fakte, ludis aktoro kaj la elektraj malŝarĝoj estis afektataj, sed tion la instruanto ja ne sciis.

La ĉefaj disvastigantoj de totalismo estas, laŭ Hannah Arendt, nek la plebanoj nek la elitanoj, sed la “honesta homoj” de la meza klaso, la “filistroj”, kiel ŝi nomas ilin.

La filistro, kiu retiriĝas al la privata vivo, kiu dediĉas sin ekskluzive al la familio kaj ĝia progresigo: tiu estis la lasta produkto, jam degenerinta, de la burĝa kredo je la supereco de la privata intereso. La filistro estas burĝo apartigita de sia propra klaso, atomigita homo, produkto de la renverso de la burĝa klaso. La amashomo, kiun Himmler organizis por farigi al li la amasajn krimojn pli monstrajn de la historio, similis pli la filistron ol la homon de la popolaĉo; li ne estis alia ol la burĝo, kiu, en la ruinoj de sia universo, zorgas antaŭ ol ĉio pri sia persona sekureco. [ ] Estas Péguy, ŝajnas al mi, kiu nomis la patron de familio « lasta granda aventurulo de la 20-a jarcento ». Li mortis tro juna por vidi en tiu ankaŭ la grandan krimulon de la jarcento, preta forlasi siajn sentojn, honoron kaj homan dignon kontraŭ pensio, asekuro pri vivo, sekurigita ekzistado por sia edzino kaj gefiloj.

Nuntempe, kun la abolicio de la tiel nomata “socia bonstato”, denove oni povas trovi la saman homan tipon svarmante inter la koruptado de dekadenca socio.

La psikologo Philip G. Zimbardo entreprenis en 1971 eksperimenton en la Universitato de Stanford (“The Stanford prison experiment”, Cognition 2 (2), 1973, p. 243-255). El pli ol sepdek kandidatoj, kiuj estis sin prezentintaj memvole, la eksperimentantoj elektis dudekon el inter tiuj, kiuj ŝajnis al ili plej “normalaj” — kio ajn estas, ke tio signifas —, kaj ili lotis inter tiuj pri la roloj de malliberulo kaj provoso. Por doni pli da realismo al la eksperimento, la malliberuloj estis arestitaj de la polico hejme, de kie oni eltiris ilin mankatenitajn; ili estis priserĉataj, nudigataj, senpedikigataj kaj uniformataj. Ili estis kondukataj al siaj ĉeloj sub la gardo de la provosoj, kaj la malbonaj traktadoj tuj komenciĝis. La provosoj, unuatempe hezitemaj, progresive entuziasmiĝadis; ili komencis humiligante sisteme la malliberulojn. Post ses tagoj nepris ĉesigi la eksperimenton, malgraŭ ke ĝi estis projektita por dek kvin, ĉar tre rapide la punoj estis iĝintaj tiel oftaj kaj imagemaj, ke ili kaŭzis gravajn emociajn perturbojn al la malliberuloj.

Unu el la malliberuloj diris post la eksperimento: « Nun mi rimarkas, ke ne grave kiel mi kredis, ke mi estis ene, ĉar mia konduto kiel malliberulo nereguleblis multe pli ofte ol ke mi rimarkis. » Alia diris: « Mi ekrimarkis, ke mi ekperdis mian identecon, ke la homo nomata ***, la homo, kiu prezentis sin volontulo por ke oni metu lin en la prizonon — ĉar laŭ mia opinio ĝi estis vera prizono, kaj plu ĝi estas: mi ne vidas ĝin kvazaŭ eksperimenton aŭ simuladon —, estis malproksime de mi, fora, ĝis fine mi ne estis plu tiu homo. Mi estis 416. Mi vere estis tiu numero, kaj 416 vere estis, kiu decidis, kion fari. » Bonvolu reteni tiun rilaton inter premo kaj senigo de identeco: en alia momento ni revenos al tiu afero. Sed nun ni vidu kelkajn opiniojn esprimitajn de provosoj. « Estis momentoj, kiam ni estis tre insultemaj, diris al ili ian ĉion kaj skoldis ilin, » asertis unu el ili; « tio konsistigis la etoson de teroro. » Alia konfesis: « Mi agis ĝuste male ol kiel mi nun kondutas. Mi opinias, ke mi estis pozitive kreema rilate al mensa krueleco. »

La usona mararmeo estis subvenciinta tiun eksperimenton, por ke ĝi serĉis eksplikon por la konfliktoj en sia sistemo de malliberejoj kaj en la marista infanterio; ĝia celo estis determini, ĉu malliberejoj estas teruraj lokoj, pro tio ke oni enfermas tie “malbonajn” ulojn, aŭ ĉu estas la terura medio, kiu igas, ke la uloj iĝas “malbonaj”. La rezulto ne povis esti malpli flata por specio kiel la nia, tiel memkontenta: je la unua okazo la civilizaciverniso forviŝiĝas kaj vidigas paleolitikon.


Ni revu
jul. 10th, 2010 by Jepibo

Internaciisma Renkontiĝo Reus 2010
maig 31st, 2010 by Jepibo

Casa Rull

De la 21-a ĝis la 23-a de majo okazis en la bela urbo Reus (Kataluna Landaro) la Internaciisma Renkontiĝo, organizita de la Kataluna Esperanto-Junularo kun la kunlaboro de lokaj anaroj kiel Maulets aŭ la Casal (“klubejo”) Despertaferro. La urbo Reus estas fama pro ĝiaj secesiaj konstruaĵoj. La diversaj programero havis lokon en la placo Peixateries Velles, en Casal Despertaferro kaj en la Legocentro. La ĉefa akademia programero estis la ronda tablo pri la situacio de la eŭska, la arpitana kaj la okcitana, kie partoprenis Ander Martínez, Alekĉjo Raymond kaj Jomo Leclercq. La ĉefa luda programero estis la koncerto de Jomo, kiu okazis sabate vespere.

Placo Peixateries Velles

Priora preĝejo de Sankta Petro

Casa Navàs

Domo

Fasado

Casa Pujol

Budo

Dum la tagmanĝo

Adiaŭa koncerto

»  Substance:WordPress   »  Style:Ahren Ahimsa